آینده پژوهی، مطالعه آینده یا Future Studies

آینده پژوهی، مطالعه آینده یا Future Studies

تصویر از OpenMind

مقدمه

درسال 1964 نیاز به پیش بینی تکنولوژی، منجر به انجام یکی از مشهورترین ارزیابیها با استفاده از روش دلفی ۵ گردید. در چارچوب حمایتهای موسسه رند ، خبرگان فنآوریهای مختلف طی یک پروژه مشترک مامور شدند که تکنولوژیهای نوظهور در یکصد سال آینده را پیش بینی نمایند. بررسی آنان شش مقوله «تحولات مهم علمی»، «کنترل جمعیت»، «اتوماسیون»، «پیشرفت در زمینه علوم فضایی»، «جلوگیری از جنگ» و «سیستمهای تسلیحاتی» را شامل میشد. این تکنیک از افراد میخواست که ضمن ارایه ارزیابی خود، پراکندگی پاسخهای سایر خبرگان را نیز در نظر گرفته و پس از بحث در مورد تفاوتها، نهایتا ارزیابیهای تجدید نظرشده خود را ارایه کنند.

(نتایج این تکنیک بطرز عجیبی در پیش بینی ظهور تکنولوژیهای دهه های بعدی، دقیق بود)

 

ویژگیها و مفروضات آینده پژوهی:

ارائه تصویری جامع و مانع از آینده پژوه ی و تعریف حوزه ی اخلاقی آن نیازمند تشریح ویژگیهای آینده پژوه ی در حوزه ی مفهومی و ماهوی آن است. اطلاق این قیدها حد و حصر آینده پژوه ی را تا اندازهای مشخص خواهد ساخت: آینده ها، متعدد و متکثرند و انسان در انتخاب آن تا اندازه ای مختار است. آینده الزاماً ادامه ی خطّی گذشته و حال نیست؛ میتواند روند و جریان نوینی باشد، زیرا در شکل پذیری آینده عوامل متعددی دخالت دارند. هدف مطالعه ی آینده، مدیریت روندها، انطباق با شرایط بقا و رشد، احراز آمادگی برای موارد پیش بینی نشده است. به عبارت دیگر آرمان آینده پژوهی کشف آینده های محتمل، گزینش بهترین و در صورت امکان معماری آن است. آینده پژوهی پیشگویی رخدادهای آینده نیست، بلکه پیشبینی آنهاست.

(پیشگویی دال بر ترسیم آینده ای قطعی و پیشبینی ارائه ی احتمالی نسبی است)

آینده به طور قطع و یقین در تمامی ابعاد تعیین نشده است، بلکه وابسته به تصمیمهایی است که در زمان حال اتخاذ میشود. آینده پژوه ی موضوعی بین رشته ای است و تحول علوم و فناوریها در آن تأثیری مستقیم و بیواسطه دارد. آینده پژوه ی به شدت از نظام ارزشی و نگرشی آینده پژوه تأثیر میپذیرد. آینده پژوهی به مثابه برنامه ریزی برای آینده نیست، بلکه ترسیم بدیلهای مختلفی است که تصمیم سازان، یکی از آنها را انتخاب خواهند کرد. از همین روی آینده پژوهی قصد دارد در جهت کاهش عدم قطعیتها بکوشد و یا به بیان روشنتر، عدم قطعیتها را مدیریت کند. آینده پژوهی آمیزه ای از علم و فناوری است.

کتاب مبانی آینده پژوهی را از اینجا دریافت فرمایید.

این کتاب از وبسایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لینک شده است.